شهرستان گرمسار

معرفی شهرستان گرمسار:

 پیشینه تاریخی:

نام گرمسار در زمان اشکانیان خواران بوده است، به علت آنکه گرمسار در کنار کویر قرار گرفته و نسبت به نقاط همجوار خود پست‌تر است، بدین مناسبت نام «خوار» را بدان نهادند. مفهوم این نام در کتاب اوستا خورشید و ماه آورده شده است.

 ویژگی های جغرافیایی:

شهرستان گرمسار غربی ترین شهرستان استان و دارای وسعتی حدود 5182 کیلومتر مربع می باشد، که از شمال به دماوند، از غرب به ورامین، از شرق به آرادان و از جنوب به کویر مرکزی محدود می شود.

رودخانه حبله‌رود که از رشته کوه‌های البرز مرکزی سرچشمه می‌گیرد مناطق اطراف گرمسار را سیراب می‌کند. از محصولات اصلی کشاورزی این منطقه،  گندم، پنبه،  خربزه،  انار و انجیر را می‌توان نام برد. و مهمترین رشته صنایع دستی این شهرستان انواع گلیم با نقوش و طرح های بومی می باشد. 

از جاذبه های گرمسار می توان به مجموعه تاریخی سیاهکوه واقع در پارک ملی کویر، جاده سنگ فرش، دژ تاریخی استوناوند، خانه تاریخی باقری ها، مجموعه کارخانه و انبار پنبه، کاروانسرای شاه عباسی ایوان کی، منطقه نمونه گردشگری بن کوه و غارهای نمکی اشاره نمود.

شهر گرمسار تا چندی پیش قشلاق نامیده می شد و هنوز هم افراد مسن و پیران آن را قشلاق تلفظ می کنند در گذشته خوار شامل 4 بلوک بوده که عبارتند از :

                                                                 
1- بلوک قشلاق
     2- بلوک ریکان      3- بلوک یاتری    4- بلوک آرادان               

از مشهورترین افراد اهل منطقه گرمسار می توان به محمد علی هبله رودی اولین تدوین گر فرهنگ عامه قرن یازدهم هجری، عبداله خواری از دانشمندان قرن چهارم هجری، اسماعیل خواری از محدثین قرن پنجم هجری،از مفاخر معاصر شادروان نوش آذر اسدی، سرتیپ خلبان جلیل زندی موفق ترین خلبان جنگ ایران و عراق ،پروفسور پرویز کردوانی،دکتر طباطبایی جراح مغز واعصاب چهره ماندگار کشور اشاره نمود.    

 صنایع دستی و سوغات:

صنایع دستی و سوغات این شهرستان همچون دیگر شهرستانهای استان از رونق و تنوع بسیار زیادی برخوردار است؛از جمله این صنایع می‌توان از قالی بافی، گلیم بافی، جاجیم بافی، پارچه بافی، خرجین بافی و سفال گری ، منبت کاری ، معرق کاری نام برد ، گلیم بافی گرمسار توانسته در بازارهای جهانی طرفداران زیادی را به خود اختصاص دهد.

از سوغات این شهرستان می توان از خربزه های شیرین و صاداراتی آن نام برد که در کویر گرمسار کشت می شود و همچنین در بخش ایوانکی که نوع خاصی به نام سوسکی وجود دارد همچنین محصولات لبنی خالص و انار و رب انار که بسیار مورد توجه می باشد.

 

اماکن تاریخی و جاذبه های دیدنی:                                                                                                                                                                            

 امامزاده شمس الدین و اسماعیل (ع)                                                                                                                                               

در شهرستان گرمسار و حومه شهر و به فاصله حدود سه کیلومتری شمال غربی گرمسار واقع گردیده است. بنا منسوب به دوره قاجار است و متعلق به دو نفر از فرزندان امام موسی کاظم (ع) به نام های شمس الدین و اسماعیل می باشد. مردم و اهالی منطقه به این    دو تن اعتقاد خاص دارند و همه روزه بخصوص ایام تعطیل برای زیارت به این مکان می روند.

کل بنا بر پایه مربع مستطیل ساخته شده است که در قسمت شرقی آن رواق و ایوانی وجود دارد که ورودی به بقاع امامزادگان را ممکن می‌سازد. این دو بقعه که با دیواری بین آنها فاصله افتاده است در کنار هم چسبیده به هم قرا ردارند و به صورت متصل ساخته شده اند و برای هر یک از آنها گنبدی در نظر گرفته شده است. سطح داخلی گنبدها گچکاری شده شده است. تکنیک ساخت دو گنبد مانند هم است به این صورت که برای تبدیل پلان مربع به دایره جهت استقرار گنبد بر روی جرزها با استفاده از فیلپوش‌هایی که درچهار کنج بکار رفته اند این عمل انجام پذیرفته و بین این فیلپوشها طاقی همانند طاق فیلپوشها محرابی بلند از کف مقبره تا تیزه طا ق قرار گرفته است. در هر دو بقعه پنجره هایی جهت تامین نور داخل گنبدها در نظر گرفته شده است. مصالح اصلی در ساخت بقاع از خشت و گل بوده و آجر نمای فعلی به آن اضافه شده است.

 آب انبار مسیر امامزاده اسمعیل و شمس الدین

 در حومه شهر گرمسار و در مسیر راه امامزاده شمس الدین و اسماعیل و به فاصله حدود یک کیلومتری از شمال غربی گرمسار قرار دارد. آب انبار مذکور در دوره قاجار ساخته شده که به آب انبار(آب حوض) آقا شهرت دارد.

این آب انبار دارای مخزن و بادگیر، پاشیر، پلکان و سردر را دارا میباشد. سقف پلکان پاشیر با آجرهایی به فرم حصیری و به صورت ضربی ساخته شده است. بر خلاف اکثر آب انبارهای منطقه پلان آب بر پایه مربع مستطیل بنا شده است و مخزن آن عبارتست از فرم 4گوشی که یک ستون در وسط آن تعبیه شده و بر روی ستون بادگیر آن قرار دارد. تویزه هایی از 4 طرف به صورت بعلاوه بر این پایه ستون نشسته اند تا 4 گنبد بر روی آنها قرار گرفته و پوشش مخزن را کامل کنند. مصالح اصلی تشکیل دهنده آب انبار از آجر و ملات میباشد. کف اصلی پیرامون آب انبار بدلیل ساخت جاده آسفالته حدود 50 سانتیمتر بالا آمده است.

 خانه تاریخی باقری ها(موزه اقوام)                                                                                                                                                                                       

ساختمان تاریخی باقری یکی از خانه باغ های قدیمی و به جای مانده از اواخر دوره قاجار است که در دو طبقه ساخته شده است، سقف این بنای با ارزش با تیر های چوبی پوشیده شده است و شالوده بنا را خشت خام تشکیل داده که استفاده از آجر های خطایی با بند کشی گچ و خاک جلوه خاصی به بنا بخشیده که زیبایی ساختمان را دوچندان نموده است.                                                                                                                                                                      

طبقه اول پس از ورود به سالن اصلی متشکل از دو اتاق در طرفین سالن است و بعد از گذر از سالن اول برای دسترسی به طبقه دوم بایستی از دو راهرو منتهی به پله عبور کرد که در هر راهرو یک اتاق با تزئینات زیبا به چشم می خورد که از لحاظ پلان هردو طبقه مشابه هم می باشند اما در نوع مصالح بکار رفته (آجرهای خطایی،بندکشی گچ و خاک)با طبقه دوم متفاوت است، طبقه دوم دارای یک سرسرای بزرگ و زیباست که 4 اتاق 4*3 را به وسیله درهای چوبی به سرسرا با متصل می سازد.                                                                                                                   

 در حیاط ساختمان مجموعه حمام ، خزینه و آب انبار زیبایی وجود دارد که هنوز همچون گذشته باقی مانده و قابل بازدید می باشد.                                                                                                                                             

گرمسار به جهت اینکه 5 قوم مختلف ترک ها ، لرها ،کرها ،عرب ها ،گیلک ها به دلایل مختلفی اعم از مهاجرت ،کوچ اجباری و یا ترک های آذر بایجان که برای دفاع از دره خوار به عنوان جنگجو وارد شده اند این شهرستان را جزیره اقوام نامگذاری نموده اند لذا این ساختمان زیبا در 21 بهمن 1389 تبدیل به موزه و تحت عنوان موزه اقوام بازگشایی شده است

موزه در دو طبقه دارای 8 تالار نمایش است که در 2 اتاق و سالن ورودی طبقه اول ابزار و اشیا روزمره زندگی این اقوام قرار گرفته است و در 4 اتاق و سرسرای زیبا طبقه دوم نحوه پوشش و مشاغل اقوام ساکن در شهرستان نشان داده شده است.

                                                                                                                                        

آب انبار بزرگ گرمسار                                                                                                                                                                    

این آب انبار در مرکز شهر گرمسار می باشد. که از بناهای بسیار جالب این منطقه به حساب می آید . این آب انبار در جنوب میدان امام خمینی (ره) و در ضلع شمالی مسجد جامع گرمسار بنا شده است،این آب انبار در دوره قاجار ساخته شده است که یکی از بزرگترین آب انبار ها منطقه به شمار میرفته که بخش اعظم آب مصرفی اهالی را تأمین می نموده است،آب انبار مذکور دارای چهل پله مخزن استوانه ای شکل است. منبع بزرگ و اصلی آن به صورت گنبد پله ای مدور آجری در داخل کوچه قرار دارد که به صورت میدانگاهی درآمده است. تعداد پله های مدور مخزن آن بیست و چهار  پله است . عمق آن در حدود چهارده متر بوده، که به مدت پنج ماه از سال آب آشامیدنی اهالی شهر و حومه آن را تامین می‌کرد. سر در بزرگ و طاق گهواره ای آب انبار مذکور در سمت بازار بود که اینک مسدود شده است. این آب انبار که از بناهای بسیار جالب این منطقه می باشد.

 آب انبار ناسار

آب انبارناسار یا همان نه حصار در جنوب قلعة ناسار گرمسار و درمجاورت جاده اصلی به روستا قرار گرفته است. سازنده این بنا طبق نوشته بالای سردر آب انبار مرحوم سیف الله معماریان سمنانی است. منبع اصلی، گنبدی شکل و آجرپوش است که بر طاق آجری و ضربی طرفین استوار است.

در دو قسمت منبع، دو بادگیر برای خنک شدن آب زیر منبع در نظر گرفته شده است. منبع اصلی این آب انبار از نظر فیزیکی با سایر آب انبارها در سطح استان متفاوت و در نوع خود بی نظیر است. آب انبار مذکور امروزه قابل استفاده و بهره بهرداری نیست.

 مجموعه سیاهکوه                      
در دامنه شمالی ارتفاعات سیاه کوه در جنوب گرمسار و شمال شرقی دریاچه نمک و در مسیر باستانی اصفهان، کاشان، خوار، خراسان بناهای متروکی دیده می‌شوند که بومی ها به آن قصر می‌گویند. این مجموعه از قصرهای شاه عباس, عین الرشید و حرم سرا تشکیل شده است. این قصرها نمایان گر قدرت معماری و عظمت و شکوه گذشته این دیار بوده و مهم ترین و بزرگ ترین آن ها قصر شاه عباس نام دارد.

 [اده سنگفرش

جاده‌ی دست‌ساز سنگ‌فرش که با سنگ‌‌های تراش‌خورده روی بستر کویر گرمسار ساخته شده، بطول 35 کیلومتر و عرض 5 متر در مسیر شاهراه تاریخی اصفهان ساری در دوره صفوی برای سهولت رفت وآمد کاروانیان که در این مسیر به باتلاقها و نمک زارهای جنوب گرمسار برخورد می نمودند احداث شده است تا کاروانها را از گزند سیلاب‌ها و زمین‌های گل‌آلود و چسبناک در فصول بارش حفظ کرده، روی این جاده بقایای دو پل سنگی هنوز مشاهده می‌شود که از تعداد دهنه‌های پل می‌توان حدس زد که هنگام بارندگی‌به ویژه در فصول بهار و پاییز چه سیلابی در این دشت وسیع به راه می‌افتد، این جاده به صورت گرده ماهی و در دوطرف آن کانالهای کوچکی ساخته شده که آبریز جاده می باشد البته لازم به توضیح است که کانالهای مجاور جاده از بین رفته است،شالوده جاده از آک و ماسه و بعضاً از خاکستر می باشد، بنا بر شواهد موجود و مطالعات انجام شده عموماٌ این سنگها به وسیله شتر از کوههای سیاه کوه به محل آورده شده است.

 کاروانسرای قصر بهرام

در جنوب گرمسار و در دامنهای شمالی سیاه کوه خرابه هایی قرار کرفته اند که افراد محلی به آن قصر میگویند .این کاروانسرا از مهم ترین بناهای سیاهکوه می باشد که با پلان مستطیل شکل ساخته شده است که مصالح عمده جهت ساخت این کاروانسرا سنگ می باشد و در بخشهایی نیز از آجر استفاده شده است،بنای بیرونی این قصر چهار گوش و دارای چند برج با دو دروازه شمالی و جنوبی است و روکار آن از سنگهای بزرگ آهکی صیقل شدة سفید رنگ است که از کوههای مجاور  آورده شده‌اند. اطراف این قصر شش برج بنا شده و سر در آن سنگ بزرگ یکپارچه است. در دو طرف سردر ساختمان دو اتاق کوچک وجود دارد که گویا قراولخانه محسوب می‌شده است. در کنار مدخل قصر سنگ‌هایی قرار داده بودند که پاشنة درِ ورودی در سوراخ آنها می‌چرخید. درون بنا محوطة بزرگی است که گرداگرد آن بیست اتاق کوچک و یک در بدون روزن با پوشش گچی  قرار گرفته است.نکته مهم و قابل توجه در این بنا ، نحوه تهیه آب موردنیاز ساکنان آن بوده است : آب به وسیله دو مجرای روی هم ، که مجرای زیرین از لوله‌های سفالین و دیگری مانند نهری سنگی از تخته سنگ‌های سفید یکپارچه ساخته شده بود ، به بنا منتقل می‌شد . این آب مصرفی از چشمه شاه دامنه سیاه کوه به استخرهای بزرگ مقابل بنا منتقل می‌شد . ساختمان این نهر آب ، برای بینندگان بسیار جالب و شگفت‌انگیز است و بنای آن یکی از شاهکارهای عصر خود به شمار می‌رود . این بنا که در دوره صفویه تعمیر اساسی شد ، به بنای شاه ‌عباسی معروف شده است؛ در پشت ساختمانهای درون حیاط , به صورت غلام گردشی و مکانی برای خواب و پخت و پز و طویله های بزرگی برای چار پایان دیده می شود. زمان ساخت این قصر بدرستی مشخص نمی باشد ودر بدنه کنار دروازة شمای جای خالی یک کتیبه به چشم می خورد . از قرائن چنین به نظر می آید که بنای کنونی بر شالوده یک بنای ویرانه باستانی گذاشته شده است . سفال هایی که از اطراف این بنا به دست آمده به احتمال قوی از دورة تیموری و نشانة آن است که این بنا پیش از صفویه برپا بود.

 قصر عین الرشید                                                                                 
این قصر در دو کیلومتری شمال قصر شاه عباسی قصر بهرام و در قسمت میانی فاصله دریاچه نمک وکویر بزرگ قرار گرفته است . یک چشمه بزرگ که پراز آب شیرین است  بین کاروانسرا و پست نگهبانی شکارگاه واقع شده که آب آن از طریق جوبی که هنوز هم آثار آن باقی است به باغ درون حصار کاخ میرفته تا درختان و گل ها را سیراب کند. خرابه های قصر و باغ امروز پوشیده از خارهای بیابانی است که به جای درختان و گیاهان زیبای گذشته روییده اند.

بنای عین الرشید از خارج 86 متر طول و حداکثر 47 متر عرض دارد و مشتمل بر دو حیاط بزرگ است که حیاط اصلی 51.5 متر طول و 47 متر عرض دارد . معبر ورودی به حیاط اصلی به شکل ایوانی به طول 9.7 و عرض 5.4 متر در جبهه جنوبی حیاط اصلی بنا شده است.

در دو طرف ایوان ورودی دو تالار وجود دارد که هریک پنج در به حیاط قصر دارند . ارتفاع هر دو تالار 5.20 متر است . در باریکه کناری هر دو تالار دو اتاق مستطیل شکل قرار دارد که این اتاق به تالار ها راه ندارند و مخصوص خدمه بوده اند . نظیر این اتاقها در جبهه جنوبی حیاط نیز وجود دارد که به تالار های جنوبی راه دارند.

 قصر حرمسرا

در یک کیلومتری جنوب شرقی قصر شاه عباسی یا قصر بهرام , یک بنای دیگر صفوی به چشم می خورد که حرمسرا نامیده میشود و ظاهرا در هنگام مسافرت خاندان سلطنتی، حرمسرا و در سایر مواقع محل سکونت شکارچیان سلطنتی بوده است.

آب آشامیدنی این بنا از چشمه های واقع در دامنة سیاه کوه، توسط یک کانال و پس از عبور از یک دره به استخری در بیرون جبهه جنوبی حرمسرا می رسید و پس از پر کردن آن از طریق کانالی دیگر به حوضی درداخل حرمسرا منتقل می‌شد.

در نیمه جنوب غربی حرمسرا، یک تالار بزرگ و در شمال آن تالار دو ایوان وجود دارد. در شمال ایوانها دو اتاق بنا شده است، که ابتدا وجود نداشته ولی بعد ها به بنا افزوده شده است. تالارهای موجود در ضلع شمال کاملاً منهدم شده اند و چنین به نظر میرسد که زلزله ای شدید باعث انهدام آها شده است

 کارخانه پنبه

ظلع غربی میدان معلم شهرستان گرمسار؛ بنایی قدیمی تحت عنوان کارخانه پنبه پاک کنی قرار دارد که این مجموعه بسیار زیبا  در 2 طبقه و باپلان مستطیل شکل ساخته شده است. نمای ساختمان بسیار ساده است و فقط در لبه فوقانی آن کنگره های آجری در یک ردیف دور تا دور ساختمان به غیر از ضلع جنوبی آن وجود دارد. مصالح تشکیل دهنده اصلی در انبارها خشت و گل است که یک ردیف آجر، نمای خارجی ستونهای آن را شامل میشود که در نگاه اول به نظر کاروانسرایی درون شهری میرسد که بعدها تغییر کاربری پیدا کرده اما از همان ابتدا به عنوان انبار پنبه ساخته شده است و الگوی ساخت آن از پلان کاروانسراهای این منطقه نشات گرفته است.      

  معادن نمک گرمسار

در منطقه سر دره گرمسار تعدادی راه فرعی در دو طرف جاده وجود دارد که به معادن نمک ختم میشود. در این منطقه 27 معدن نمک وجود دارد که درجه خلوص نمک بسیاری از این معادن بالای 98درصد است . یکی از زیباترین این معادن نمک؛ معدن نمک کوهدشت کهن و معدن نمک سالار میباشد. این معادن به صورت تونل پیچ در پیچ 5/1 کیلومتری در دل زمین امتداد دارد و دارای قندیل های زیبای نمکی می باشد و هرساله نظر تعدادی از گردشران را برای بازدید به خود جلب می نماید.

بنه کوه

منطقه نمونه گردشگری 'بنه کوه' در شمال شهر گرمسار واقع شده است. این منطقه به دلیل قرار داشتن بر سر راه باستانی گرمسار(خوار) به مازندران، از نظر تاریخی و نظامی دارای اهمیت ویژه ای بوده است. وجود قلعه باستانی' استوناوند'، 'ریگ تپه' و 'قلعه گبری' از جاذبه های این منطقه است. به دلیل قرار داشتن بنه کوه در بخش انتهایی رودخانه 'حبله رود'، در این منطقه انواع پرندگان و ماهی ها زیست می کند و آن را به منطقه ای برای جذب گردشگر تبدیل کرده است.

 قلعه استوناوند

یاقوت حموی در سال 613 ه.ق این قلعه را دیده و عمر آن را تقریباٌ سه هزار سال می داند، در دوران شاهان قبل از اسلام این قلعه در دست مغان بوده است، قلعه استوناوند بر فراز تیغه های بلند دامنه جنوبی کوهستان البرز استوار شده و بقایای برج و باروی پیرامون آن پهنای دره حبله رود و راه قدیمی کناره رود را در میان گرفته است، برج های دیده بانی این دژ برتمامی طول دره و کناره های جنوبی رودخانه تا اراضی هموار حاشیه شمالی کویر ناظر است؛ ذکاوت و توانایی سازندگان در ساخت این دژ چنان بوده است که مسیر صعب العبور آن را با طراحی و معماری وکاستن و افزودن بر جسم کوه صد چندان کرده است،

 منطقه ایوانکی

 ایوانکی یکی از بخش های شهرستان گرمسار می باشد که در مسیر جاده سمنان - تهران و در 30 کیلومتری مرکز شهر گرمسار قرارگرفته، مردمان این شهر لهجه ای شبیه گیلکی و دماوندی دارند که تاتی نامیده می شود و از اصطلاحات کاملاً اصیل فارسی و قدیمی استفاده می کنند.       

 ساکنین این دیار امروزه مشغول به فعالیتهای گسترده در عرصه های مختلف کشاورزی، صنعتی و... می باشند، محصولات عمده کشاورزی و باغی ایوانکی خربزه و انار می باشد که خربزه ایوانکی بسیار معروف است البته با خربزه مشهدی متفاوت می باشد ولی به دلیل آسانتر بودن کشت خربزه مشهدی در سالهای اخیر کشاورزان این شهر به کشت نوع مشهدی بیشتر روی آورده اند، همچنین پرورش شتر و شترمرغ در کل شهرستان گرمسار در حال حاضر تنها مختص به ایوانکی است.  

ایوانکی که قدمتی در حدود پیش از تاریخ دارد در کتابهای رومی بنام شاراکس معروف است، ایوانکی دارای آثار و ابنیه بسیار قدیمی می باشد که اهم آنان به شرح ذیل می باشد.                                                                               

کاروانسرای شاه عباسی ایوانکی

این کاروانسرا در 33 کیلومتری شهر گرمسار و در یک کیلومتری بخش ایوانکی واقع شده است که یکی از کاروانسراهای زیبا دوره صفوی در استان محسوب می شود، پلان این کاروانسرا 4 ایوانی است، که بصورت شمالی جنوبی بنا شده که ورودی آن از ظلع جنوبی است و دارای سردر بسیار زیبایی می باشد، مصالح بکار رفته در بنا خشت و گل، آجر و سنگ است، دارای دو شاه نشین در ظلع شرقی و غربی بر بالای سردر ورودی و دیگر بالای ایوان مقابل ورودی تعبیه شده است، این کاروانسرا دارای 24 حجره و 4 باره بند است، در مقابل حجره ها ایوانهای کوچکی است که جهت استفاده مسافرین در فصل تابستان ساخته شده است؛ طاقهای بنا از نوع جناقی می باشد، همچنین در مقابل این کاروانسرا یک آب انبار جهت استفاده مسافرین ساخته شده است.

امامزاده عاقب برادر بزرگوار امام رضا(ع):

امامزاده عاقب در 500 متری جنوب شهر ایوانکی واقع شده است. بنای امامزاده عاقب دو بخش عمده است بنای تاریخی و قدیمی و اصلی امامزاده که بامصالح خشت و گل وبر شالوده امامزاده سنگی احداث شده است طرح این قسمت از بنا از خارج به شکل مربع و دارای ایوانی در سمت شمال است که سقف آن با تیرهای چوبی و خشت و گل به صورت مسطح پوشانده شده است. سقف بنای اصلی امامزاده دارای گنبدی از نوع پیازی می باشد و با اندودی از ملات گچ سنتی پوشیده شده است . تمامی سطوح خارجی این قسمت از بنا با کاهگل اندود شده است.

این اثر به شماره 5659 در تاریخ بیست و پنجم اسفندماه 1380 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

 منطقه نمونه گردشگری بهورد:

منطقه بهورد در 32 کیلومتری شمال غربی ایوانکی در شهرستان گرمسار قرار دارد این منطقه به دلیل دارا بودن ویژگی اقلیمی و طبیعی دارای قابلیت ها و جاذبه های طبیعی و تاریخی فراوانی در جهت توسعه توریسم و گردشگری می باشد می تواند مأمن وپناگاهی برای مردم ایوانکی در تابستان های گرم و سوزان باشد علاوه برچشمه های آب شیرین و سد خاکی منطقه، کوه های سنگی که در اثر باد و باران فرسایش یافته اند به شکل زیبایی در آمده اند از جلوه های چشم گیر طبیعت بهورد محسوب می شوند نیز انواع پرندگان از جمله کبک و همچنین حیوانات درنده و وحشی شامل گرگ، روباه در کوههای منطقه زندگی می کنند، وجود انواع         گونه های گیاهی ، دختان ، درختچه ها و چشم اندازهای جالبی برای بازدید کنندگان به وجود آورده است.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

تاریخ به روز رسانی:
1396/04/17
تعداد بازدید:
5172
Powered by DorsaPortal