معرفی شهرستان مهدیشهر:
ویژگی های جغرافیایی:
این شهرستان از سمت جنوب به
شهرستان سمنان، از سمت شمال به شهرستان ساری (مازندران)، از سمت مغرب به شهرستان
فیروزکوه (تهران ) و از سمت مشرق به شهرستان دامغان محدود گشته است . ناحیه سنگسر
تا قبل از شهریور 1320 دارای فرمانداری نظامی بود که دودانگه و چهاردانگه و نقاط
دیگری از شهرستان ساری جزء آن بوده است . یادآوری می شود که در فرهنگ جغرافیایی
ایران که درسال 1329 چاپ شده است این
ناحیه با حدود و مشخصات فعلی به عنوان بخش سنگسر آمده است . این ناحیه در مرداد
1386 به شهرستان ارتقاء یافت. جمعیت شهرستان مهدی شهر طبق سرشماری عمومی نفوس و
مسکن در سال 1385 برابر با 36875 نفر بوده است . مساحت شهرستان مهدیشهر سنگسر در
حدود 1100 کیلومتر مربع می باشد. محیط شهر 139 کیلومتر است. مهدیشهر در 16
کیلومتری شمال سمنان قرار دارد. شهر زیبا و خنک شهمیرزاد که از جمله شهرهای
شهرستان مهدیشهر است که در تابستان هر سال هزاران گردشگر رو به دیدن مناظر زیبا و
درختان سر به فلک کشیده این شهر می کشاند. در این منطقه معادن متعددی وجود دارد که
از جمله معادن سنگ ساختمانی ، لاشه ،خاک
نسوز ، کواتزیت ، دولومیت ، آهن ، سرب ، گچ آهک سفید ، سنگ شیشه ، معدن سیلیس و
... را می توان نام برد. این شهرستان را باید منطقه ای کاملا کوهستانی بحساب آورد
که در جنوب رشته کوه البرز واقع گردیده و کوهای آن عبارت است از در سمت غرب کوههای
: اسپی لت (سفید لت) گل رودبار و آسب نو(آسمان لو ) که با ارتفاع 3308 متر مهم
ترین آنهاست و در 11 کیلومری سنگسر قرار دارد در سمت جنوب غربی کوههای : مهراب ،سفید آب ،کلیاب ، کچ و بستانه (2160متر)
در شمال غربی کوههای : دربند ، نهرد، مرغک ، سیاه دره ، شیرقلعه ، بشم و نیز گردنه
بشم در 15 کیلومتری و گردنه چاشم در 14 کیلومتری در شمال کوههای شیخ رضا ، سیاه
کوه و همچنین بلندترین قله ی این شهرستان ، نیزوای چاشم است که با ارتفاع 3810 متر
در شمال شهرستان مهدی شهر خودنمایی می کند. از نظر توپوگرافی این منطقه کاملا
کوهستانی است و دارای پوشش گیاهی از جمله : گز، تاغ ، کنار، کور، سمر ، کرت ،
کوهنک و بنه ، خارشتر ،اسپند، سریش ، ارس ، کاروانکش شور و چرخک است . از شهر
شهمیرزاد به طرف حاشیه شمالی ، پوشش به صورت درختان سوزنی برگ ، به ویژه ارس ، سرو
درختچه زرشک نمایان می شود. در منطقه شهمیرزاد گیاهان خودرو شامل گون ، درمنه ،
گیاهان تیره گندمیان ، نعناییان و تیغ های کنگر مانند اسپند ، گل قاصدک ، بومادران
، کاسنی ، گزنه و گل سرخ وحشی (نسترن ) به وفور دیده میشود.مهم ترین محصولات این
شهرستان عبارتند از : غلات (گندم و جو )
علوفه (یونجه و اسپرس) گردو و آلو در شهمیرزاد و انار ، انگور و زرد آلو در درجزین
، جانوران و پرندگان این شهرستان عبارت اند از : بزکوهی ، آهو، قوچ ، میش ، پلنگ ،
یوزپلنگ ، روباه ، خرس ، گراز ، کفتار ، گربه وحشی ،گرگ ، شغال ، خرگوش ،کبک ،
عقاب ، شاهین ، بادخور ، قمری ، تیهو ، فاخته ، بلبل ، قرقاول ...
اماکن تاریخی و جاذبه های دیدنی:
درجزین:
درجزین یا درگزین یکی از شهرهای شهرستان مهدیشهر است.این شهر بخاطر عبور آب
چشمه گل رودبار و داشتن چند قنات از آبادانی خوبی برخوردار است و زمینه‌های توسعه
کمی و کیفی را دارا است. برخی از میوه‌جات آن مانند زردآلو و انار
مشهور است. درجزین در استان به انارستان های پربار و سرسبز معروف و به شهر یاقوت
سرخ کویر شهرت دارد..بیشتر اهالی دارای مذهب شیعه دوازده‌امامی هستند.
شهمیرزاد:
شهمیرزاد از شهرهای زیبا و خنک شهرستان مهدیشهر
است که سالانه هزاران گردشگر را برای بازدید از مناظر زیبا و درختان سر به فلک
کشیده به این شهر می کشاند. این شهر دارای جاذبه های طبیعی بسیار زیبا و
محصولات متنوع کشاورزی و ... است که برخی از این محصولات مانند گردو و آلو دارای
اهمیت صاداراتی و شهرت بین المللی هستند. بزرگ ترین باغ گردوی جهان با وسعت 700
هکتار نیز در این شهر واقع شده است.بناهای تاریخی مانند
"شیرقلعه"،"قلعه شیخی" و "د‍ژوهل"(یکی از کانونهای
مهم اسماعیلیان)بر جذابیت این منطقه افزوده است.شهمیرزاد در 6 کیلومتری شمال مهدیشهر واقع شده است.در
سفر سال 1386 هیات دولت به استان ، شهمیرزاد به عنوان شهر نمونه گردشگری بین
المللی معرفی و تصویب شد.
ملاده:
روستای ملاده از توابع شهرستان مهدیشهر در 55
کیلومتری شمال شهمیرزاد واقع شده است. آب‌و‌هوای آن در بهار و تابستان معتدل و در
زمستان سرد و پربرف است.از جاذبه های تاریخی آن می توان به خانه ابراهیم خان در
روستا اشاره کرد.این مجموعه شامل دو عمارت بوده که در یک باغ مصفا ساخته شده
شامل خانه ابراهیم خان در قسمت غربی و
دیگری قراولخانه یا عمارت کلاه فرنگی در قسمت شمال شرق می باشد.
پرور:
منطقه نمونه گردشگری "پرور"در 46 کیلومتری
شمال مهدیشهر و 65 کیلومتری شمال شرقی سمنان واقع شده که به عنوان منطقه حفاظت شده
"پرور" شناخته شده است.این منطقه در روستای پرور و در کوهپایه های البرز
شرقی جای گرفته است. جنگلهای زیبای اورَس (سرو کوهی)، مراتع سر سبز و جنگلهای
درختان پهن برگ به همراه تنوع بی نظیر حیات وحش، سیمای جذاب و بی نظیری به این
منطقه بخشیده است. امامزاده سید تاج الدین،حمام وگورستان پرور از مهمترین آثار
تاریخی این روستا بوده و از دیگر جاذبه های این منطقه می توان به عشایرو ییلاقات
آن اشاره نمود.
رودبارک:
منطقه رودبارک در شمال شهرستان مهدیشهر واقع شده
و دارای پوشش گیاهی و جنگل مشجر به مساحت 8060 کیلومتر می باشد. جنگل رودبارک در مسیر راه شهمیرزاد به فولادمحله و
در84 کیلومتری شمال شرقی سمنان قرار دارد.واقع شدن این جنگل در ارتفاع باعث شده که
از چشم انداز زیبایی برخوردار شود. این جنگل دارای تابستانهای خنک و دلچسب در سایه
درختان سر به فلک کشیده بلوط و راش و همچنین زمستانهای برفگیر و سفیدپوش می باشد.
این منطقه به دلیل وجود گونه های گیاهی متعدد و همجواری با منطقه حفاظت شده پرور دارای گونه های متفاوت و پراهمیت جانوری
از جمله کل ،خرس قهوه ای، بز و... و پرندگانی نظیر کبک،قرقی و عقاب و کرکس است.این
جنگل از مناطق نمونه گردشگری محسوب شده که خستگی راه را برای مسافران و گردشگران
از بین برده و خاطری خوش را برای آنان به همراه دارد.
دربند:
«دربند» منطقه سرسبز کوچکی است که در حدفاصل
مسیر مهدیشهر به شهمیرزاد واقع شده و مهمترین قابلیت گردشگری آن، آب و هوای مطبوع،
طبیعت بکر و غار دربند است. موقعیت دربند و نزدیکی آن به شهر مهدیشهر، موجب شده تا
این منطقه جهت توسعه شهری مورد توجه قرار گیرد.از این رو مراکزی چون: دانشکده
روانشناسی مهدیشهر،بیمارستان 64 تختخوابی مهدیشهر،تالار بین المللی و هتل دربند،
مجتمع تفریحی_اقامتی کارگران کشور و.... در منطقه احداث شده اند. این منطقه دارای
جاذبه‌های گردشگری میباشد که غاردربند، دیوار صخره نوردی سنگسرسل، مناظر سرسبز و
زیبا و چشمه سارهای روان نمونه‌ای از آن است. دربند علاوه بر گردشگری، از اهمیت
کشاورزی نیز برخوردار است. گردو، آلو، سیب و صیفی جات گلخانه ای، از مهمترین
محصولات منطقه دربند است.
غاردربند:
غار دربند مهدیشهر با 140
میلیون سال عمر دومین غار آهکی بزرگ در ایران اس . غار دربند در ارتفاعات شمالی شهرستان و غرب جاده در
بدنه کوه کمرد مقابل آبادی دربند واقع شده است. دهانه غار در کمرکش کوه سنگی و
زیبایی به نام لهرد رو به مشرق قرار داد و دره وسیع و سرسبز دربند زیرآن گسترده
شده است . مدخل ورودی به عرض 75/2 و ارتفاع آن 30/1 متر است پس از عبور از دهانه و
مدخل غار، وارد دالانی به طول 24 متر و عرض متوسط سه متر می شویم و این دالان به
تدریج کوتاه می شود تا که به دهانه ای به ارتفاع 80 سانتیمتر میرسد. پس از عبور از
دهانه مذکور وارد غارمیشویم . وضع داخلی غار نسبتا ساده و بدون پیچ و خم است .
فضای غار به صورت تالاری بیضی شکل است به طول91 متر که عریض ترین قسمت آن 36 متر و
بلندترین نقطه سقف آن 20 متر است.
منطقه چاشم:
روستای چاشم در پای قله کوه "نیزوا"
قرار دارد،"چاشم" روستایی پایکوهی است و آب آن از چشمه و قنات تامین می
شود. مهم ترین جاذبه گردشگری این منطقه، ارتفاعات زیبا و چشم نواز نیزوا، وجود
امکان تفریح زمستانی در منطقه، چشمه روزیه، وجود تپه های باستانی، امامزاده ها و
... است.
موزه عشایر ایل سنگسر:
در این موزه ابزار و وسایل زندگی و صنایع دستی
ایل سنگسری، وسایل کار و زیور آلات زنان سنگسری به نمایش درآمده است.
محوطه باستانی خرند
این محوطه باستانی به دلیل نزدیکی به
روستای "خَرَند" به این نام معروف شده است.این محوطه در اواخر هزاره دوم
و اوایل هزاره اول قبل از میلاد محل استقرار اقوام مختلف بوده است.
امامزاده قاسم زیارت:
این بنا در شمال مهدیشهر در
منطقه زیارت مهدیشهر واقع است و ظاهرا متعلق به فرزند امام هفتم (ع) می باشد. بنای
بقعه شامل چند اتاق و دالان تو در تو و گنبد و ایوان و صحن است . راهروی ورودی به
حرم دارای شش چشمه بزرگ و دو سکوی طویل در طرفین است که قبور بزرگان محل در آنها واقع است . در نمای داخلی اتاق
جلویی حرم در وسط اضلاع شمالی و جنوبی آن دو طاقنمای بزرگ با گچبری های جالب و
رنگین دیده می شود. برنمای داخل گنبد و اطراف آن گچبری و نقاشی های ارزنده ای جلب
توجه می کند. این اتاق بوسیله یک در چوبین
کنده کاری شده بسیار زیبا به حرم یا به
قسمت اصلی بقعه راه می یابد. در حد فاصل کاسه گنبد و ساقه دو ردیف قطاربندی آجری
نامنظم به زیبایی در کنار هم قرار گرفته اند. ایوان امامزاده رو به مغرب و مشرف به
صحن وسیعی است که 5 متر بلندی دارد و گنبد اصلی بقعه دارای ساقهای ده ضلعی به
ارتفاع 40/2 متر از آجر است.
حسینیه المهدی مهدیشهر:
ساخت
بنای حسینیه المهدی به پیش از انقلاب باز می‌گردد. ساختمان حسینیه طوری طراحی شده
که تقریبا از تمامی نقاط شهر قابل تماشا است و در هنگام شب منظره ای رویایی به خود
می گیرد. قرارگیری آن بر تپه ای مرتفع و اشراف کامل آن به شهر و شهرکهای اطراف
باعث شده مراسم مهمی همچون نماز جمعه در این مکان برگزار گردد. همچنین در طرح
آینده این مکان پیش بینی شده است محوطه این بنا مسقف و به عنوان مصلی مورد استفاده
قرار می گیرد. این بنا دارای گنبدی عظیم به رنگ آبی و دومناره میباشد.
هتل سنگسر:
هتل
سنگسر از بناهای با معماری مدرن شهرستان مهدیشهر می باشد. این ساختمان مجلل بر روی
تپه های منتهی بر کوه های شمال غربی مهدیشهر بنا شده و نمای بسیار مناسبی به این
شهر داده است . پایه گذاری این ساختمان در سال 1352 خورشیدی به وسیله یکی از
سرمایه داران معروف سنگسری به عنوان منزل مسکونی و محل پذیرائی مهمانان وی انجام
گرفت و درسال 1357 خوشیدی به پایان رسید و هم اکنون به عنوان هتل از آن بهربرداری
می‌گردد.
شیرقلعه شهمیرزاد:
آثار
این قلعه تاریخی در سه کیلومتری شمال غرب شهمیرزاد و در دره شیخ چشمه سر بر فراز
کوهی بلند و مرتفع قرار دارد که به نام قلعه شیخ چشمه سر معروف است . تاریخ بنای
قلعه به پیش از تاریخ میرسد. هرچند مانند بیشتر قلعه های ایران مدتی پناهگاه اسماعیلیان
در قرن 6و7 هجری بوده است. این قلعه دارای طرحی منظم نیست و بالطبع در پستی و
بلندی های کوه ساخته شده است. در چهار گوشه قلعه چهاربرج مدور دیده می شود. درساخت
دژ از سنگهای صخره ای همان کوه استفاده شده . در ورودی قلعه از سمت جنوب بوده که
امروزه بصورت مدخل بسیارکوتاهی از قلعه سنگهای صاف و کوچک دیده میشود.
کافرقلعه:
در
جنوب شهر تاریخی مهدیشهر برروی قله کوه آثار قلعه ای بسیار کهن که از سنگ ، گچ و
ساروج دیده میشود. این قلعه که مربوط به ایرانیان قبل از اسلام بوده کافر یا قلعه
گبرها نام دارد. این قلعه تاریخی مانند قلعه های دیگر کومش در سیر ادوار تاریخ
مورد استفاده اقوام و طوایف مختلف قرار گرفته است . فرقه باطنیان (اسماعلیان ایران
) از این قلعه به عنوان یک پناهگاه مهم استفاده نموده اند.